Yas Süreci ve Kayıplarla Nasıl Baş Edilir?

Yas Nedir? Sağlıklı Yas Nasıl Tutulur? Beklenmeyen Kayıplar Sonrasında Neler Yapılmalı? Nelere Dikkat Edilmelidir?

Yas Süreci ve Kayıplar

Hayat, inişler ve çıkışlarla doludur. Bu süreçte bilinçli ya da bilinçsiz şekilde hayatımıza birçok yeni şeyi kabul ederiz. Bunlar bir hobi, alışkanlık, tutku ya da çok değer verdiğimiz bir arkadaş, romantik bir ilişki, belki bir evcil hayvan ya da önemli bir nesne olabilir.

Doğal akışta bu yeni şeyler, hayatımızın bir parçası haline gelir. Ancak, bazen bunlar isteyerek ya da kontrolümüz dışında hayatımızdan çıkmak zorunda kalabilir.

Unutulmamalıdır ki hayatımızın farklı dönemlerinde yaşadığımız acılar ve kayıplar da doğal akışın kaçınılmaz parçalarıdır.

Buradaki önemli nokta, yasın bir hastalık ya da sorun değil, deneyimlenmesi gereken normal bir süreç olduğunun bilinmesidir.

Yas süreci, kaybın detaylarına, derinliğine ve kişinin kişilik özelliklerine bağlı olarak farklı şekillerde yaşanabilir. Aslında bu süreç, kişinin hayatın doğasını tanıdığı ve alışık olmadığı bir iletişim biçimiyle derin bir yolculuk yapmasıdır. Bu yolculuk acı dolu ve karmaşık olabilir, ancak bu süreci sağlıklı şekilde yönetmek, hatta sağlıklı şekilde üzülmek mümkündür.

Kimilerine güzel şeyler duymak ve sosyal açıdan aktif olmak iyi gelebilir, kimileri içinse yalnız olmadığını bilmek yeterlidir.

Şimdi, yas sürecinin ne olduğuna ve neden insanda böylesine derin bir etki bıraktığına bakalım.

Yas Sürecinin Evreleri

Yas süreci, Amerikalı psikiyatr Elizabeth Kübler-Ross’un sınıflandırmasına göre beş evreden oluşur:

1. İnkar: Kayıp yaşandığında, beynimiz bu gerçekle yüzleşmekte zorlanabilir. Kişi kaybı reddeder. Bu evrenin süresi kişiden kişiye değişir.
2. Öfke: Kişi kaybın gerçekliğiyle yüzleşir ve genellikle öfke hisseder. Pişmanlık, vicdani rahatsızlık gibi duygular ön plana çıkar.
3. Pazarlık: Kişi, kaybı geri döndürebileceğini düşünerek pazarlık yapar. “Keşke ben olsaydım” ya da “Bir daha böyle yapmayacağım” gibi düşünceler yaygındır.
4. Depresyon: Kişi kaybın geri döndürülemez olduğunu fark eder ve yoğun bir çaresizlik hisseder. Motivasyon kaybı ve uyku sorunları görülebilir.
5. Kabullenme: Kişi kaybı kabullenir ve hayata uyum sağlamaya başlar. Bu evrede, kişi günlük hayatına geri döner ve sosyal açıdan yeniden aktif hale gelir.

Beklenmeyen Kayıplar Sonrasında Ne Yapılmalı?

1. Yasın doğal bir süreç olduğunu kabul edin. Yaşadığınız duyguların normal olduğunu anlamak önemlidir.
2. Duygularınızı dışa vurun. Duygularınızı bastırmak yerine paylaşın. Bir arkadaşla konuşmak, yazı yazmak ya da bir terapistten yardım almak faydalıdır.
3. Sosyal destek alın. Yas sürecinde yalnız kalmaktan kaçının. Yakınlarınızdan destek alarak bu süreci daha sağlıklı geçirebilirsiniz.
4. Büyük kararlar almayın. Yas sürecinde büyük kararlar (iş değiştirme, taşınma gibi) almaktan kaçının. Bu tür kararlar için yas sürecinin sona ermesini beklemek daha doğru olur.
5. Gerekirse profesyonel yardım alın. Yas süreci uzadığında ya da başa çıkmakta zorlandığınızda, bir uzmandan yardım alın.

Yas Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. Yasın bir süreç olduğunu kabul edin. Kayıpların yaşamın doğal bir parçası olduğunu bilmek, süreci anlamanızı kolaylaştıracaktır.
2. Kendi konfor alanınızı belirleyin. Yas sürecinde konfor alanınızın dışına çıkmak istemiyorsanız, bu isteğinize saygı gösterilmesi önemlidir.
3. Yakın çevrenizin aşırı hassasiyeti soyutlayıcı olabilir. Normalden fazla ilgi ya da hassasiyet sizi gerçek dünyadan izole edebilir.
4. Ritüellerde destek olun. Yas tutan kişiye, inancı doğrultusunda yapacağı ritüellerde destek olmak, iş yükünü hafifletecektir.
5. Kaybedilen kişiyi anmak önemlidir. Yas tutan kişi, kaybettikleri hakkında konuşmak isteyebilir. Duygularını paylaşması için bir ortam yaratın.
6. Büyük sorumluluklar almayın. Yas sürecindeyken önemli kararlar almak yerine, sürecin sonlanmasını beklemek daha sağlıklıdır.
7. Günlük sorumlulukları hafifletin. Yas tutan kişinin günlük sorumlulukları, yakınları tarafından hafifletilerek mental açıdan rahatlaması sağlanabilir.
8. Konuşurken dikkatli olun. “Olan oldu”, “Zamanla geçer” gibi ifadelerden kaçının. Onun yerine olumlu anılara odaklanarak konuşun.
9. Destek tekliflerini somutlaştırın. “Bir şeye ihtiyacın olursa haber ver” yerine, “Şu anda neye ihtiyacın var?” gibi sorular daha etkili olacaktır.
10. Herkesin yas tepkisi farklıdır. Başkalarının yas tepkileriyle kendinizi ya da başkalarını kıyaslamayın.
11. Tehlikeli düşüncelere karşı dikkatli olun. Yas sırasında intihar ya da kendine zarar verme düşünceleri oluşabilir. Bu durumda bir uzmana başvurulmalıdır.
12. Alkol ve uyuşturucudan kaçının. Yas sürecini atlatmak için alkol ya da uyuşturucu maddelere yönelmek yerine, yakın çevrenizden ya da farklı aktivitelerden destek alın.

Unutmayın ki yas unutmak değildir. Hatırlamak ise güzellikleri olumsuzluklarla beraber kabul ederek hayatınıza devam etmektir.