Çocuklarda Utangaçlık ve Özgüvensizlik

Çocuklarda utangaçlık duygusunun olması günlük hayat üzerinde çok etkili olmaktadır(sosyal ortamda bir soruna dönüşebilmektedir). Utangaçlığın oluşmasında birçok sebep etkilidir. Bunlar ailenin tutum ve davranışları, genetik yatkınlık, kişilik yapısı, sosyal yaşam yetersizliği. Utangaçlık aslında öğrenilebilen bir davranıştır. Çocuklarda bu duygunun oluşumu aslında bir davranış bozukluğudur. Çocuk kendini düzgün bir biçimde ifade edemiyorsa ve kendi haklarını savunamıyorsa(yani hakkının yenmesine müsaade ediyorsa) toplumda pasif bir birey olarak kabul edilmektedir. Bu bireyler genelde etrafındaki kişilerle göz kontağı kurmaktan kaçınmaktadırlar. Çocuklar birçok davranışı ve alışkanlığı etrafındaki bireylerden öğrenmektedir. Aile ve arkadaş çevresi çocuğun davranışlarının biçimlenmesinde önem arz etmektedir. Girişken bir ailenin bir çocuğunun utangaç bir birey olması çok az rastlanan bir durumdur. Ailenin tutumu çocuktaki bu davranış bozukluğunu ortadan kaldırmada çok etkili olmaktadır. Aile dışında sosyal bir ortamın içinde vakit geçirmeyen çocuğun utangaç yetişmesi kaçınılmazdır. Anne- babanın başkalarının yanında çocuğunu küçük düşürmesi ya da onun ortamda utanmasına sebep olacak bir davranış sergilemesi tamamen yanlış bir tutum olarak kabul edilmektedir. Aşırı koruyucu anne- baba tutumları da çocuklarda özgüven eksikliği, başarısız olma korkusu ve kendini ifade edememe gibi durumların ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Çocukların kardeşleri ile kıyaslanması, çocuklardaki ürkek ve bağımlı tutumların görülmesi de çocuğun utangaç olması sonucunu doğurmaktadır.

                  Çocuklarda utangaçlık duygusunun olduğunu belli eden bazı durumlar bulunmaktadır. Bunlardan bazıları arkadaşları arasında eziliyor ve sürekli başkasının isteklerini yerine getiriyorsa, tek başına çalışmayı tercih ediyor, akranları ile kaynaşmaktan kaçınıyorsa, başkalarının yanında hata yapmaktan çekiniyorsa, karşı cins ile iletişim kurarken eli ayağına dolanıyorsa, topluluk önünde konuşamıyorsa, sosyal ortamlardan sürekli kaçıyorsa, öğretmen soru sorduğunda korkup panikliyorsa, yüzü kızarıyorsa, grup etkinlikleri yapılacağı sırada fiziksek rahatsızlıkları baş gösteriyorsa(baş ağrısı, mide bulantısı), sınıfta soru sormuyor, öğretmen ya da arkadaşları ile gözle iletişim kurmaktan kaçınıyorsa, yardıma ihtiyaç duyduğunda yardım almaktan kaçınıyorsa çocukta utangaçlık davranışının var olduğunu kesin olarak söyleyebiliriz. Çocuklarda bu duygunun oluşumunun temeli ailede atılmaktadır. Çocuk utangaçlık duygusunun gereği kendini toplumda yetersiz ve güvensiz hissedebilmektedir. Çocuk sizin yanınızda bile güvensiz davranışlar sergiliyorsa onun bu davranış bozukluğunu düzeltmeye yönelik baskıcı ve zorlayıcı davranışlardan kaçınmanız gerekmektedir. Böyle davrandığınız takdirde bunun size faydası olmadığı gibi bu davranışın ortadan kalkma süresini daha da uzatmış olursunuz. Çocuğunuzu eleştirmeden bu davranışının altında yatan nedenleri araştırarak bu davranışı söndürmeye yönelik davranışlar sergilemeniz gerekmektedir. Çocuğunuz etrafınızdaki birini ya da sizi örnek alarak böyle davranıyor olabilir. Başka insanların yanında bu konuyu açarak çocuğunuzu daha da utandıracak durumlarla başetmesi için onu fazla zor duruma sokmamalısınız.

                  Çocuklarda utangaçlık duygusunu yenmek  ve özgüven geliştirmek amacıyla onun başarılı olacağı ve becerilerini geliştirebileceği ortamlar yaratarak onun kendisine güven duymasını ve özgüven geliştirmesini sağlayabilirsiniz. Çocuk zor durumda kaldığı zaman tek başına bu durumla başa çıkabilmesi için ortamlar yaratın; eğer başarılı olamayacak olursa onun yanında durarak ona destek olun. Ona güven verin; fakat bu durumu fazla abartmadan yapmaya özen gösterin. Öğretmeni ile sürekli iletişimde bulunarak değişiklik gösteren davranışlarının pekiştirilmesi için çaba gösterin. Onun yapması gereken bir sorumluluğu siz yerine getirmeyin; sadece yardımcı olarak onun yanında olduğunuzu ona hissettirin. Ona yapabileceği sorumluluklar vererek yerine getirdiği zaman küçük ödüllerle teşvik edici rol oynayın. Sıkıntı yaşadığı durumlarda onunla alay etmek ve onu zor duruma düşürecek kelimeler sarf etmek yerine onu teşvik edici, ona yardımcı olucu kelimeler kullanın.